Gustamodena.it - Trova e Gusta ristoranti a Modena e provincia
Benvenuto, serve aiuto? Clicca qui Benvenuto! Registrati oppure
Accedi attraverso il Gustanetwork

La lavagna - Modenesità

Sproloquio Sandrone 2010

GROG
Scritto il 29/03/2010
da GROG
SANDRONE: Mudnés ed Mòdna, Zemian d'indicazione geografica tipica, lavurador ch'avî trasfurmèe �sta tèra paludosa in �na pianura pina de storia e cultura, dvinteda in dal teimp patria dal turtlein, dal zampoun, dal lambrósch e dl'asê balsamich, terra di motori, cun 'na catedrel patrimonio dell'umanita', mèdra ed Tassoni, Ferrari, Pavarotti e Pighi, a-v salut tótt quant in masa.

A-v dirò che incô, rivand chè in piaza, a m-è gnû subét al magoun. A cherdiva ed vàdder la nostra Ghirlandèina desvistida, dato che i s'avìven impruméss che in dû an i l'avreven sistemèda, e invece a l'ho catèda cun ancàrra adòs al camisòt, che tra l'altro l'avrev anch bisàgn ed �na trata sò ed bughèda.

Ma a-n vói tachèr cun dla polemica, vést che st'an a sun ed boun umor perchè la mê societè, la Societè dal Sandroun la cumpés 140 an. Difati l'è stê in dal 1870 che per la prémma volta al buratinèr Giulio Preti, detto Gióli, al trasfurmé Sandroun da buratèin in un Sandroun in chèrna e òs. Al rivé propria chè, in Piaza Granda, desgnand da Córs Vitòri sovra un car da cuntadein tirèe da quater bô chi éren �na meravia, dai bô a sàm passèe ai cavai, e po' speram ed fermeres chè....

Dounca Mudnés cum'andamia?

A-v cat bein....bein, a-s fa per dir. A gh'avî �na céra ch'a parî apeina gnû fóra da �na lezioun ed filosofia..... �Na mèza via tra l'ultem sànn e �na not pasèda col mèl di deint. Sò col morel !!! A-n-n'avî sintî che la crisi l'è finida. Basta economie, basta vacche magre, l'è ora ed turner a spànder. Piò a spindam piò l'economia la migliora, s-a migliora l'economia a torna al benèser, col benèser i quatrein da purter in banca, acsè la banca la si torna a rustir e a sàm da capo �n �ètra volta.

Eh no !!! .... Stavolta i se sbaglien i sgnor banchér. Al paiòun i-m l'han bèle brusèe �na volta. Adèsa i mê sold a-i tegn lughèe dove a m'ha insgnèe mê pèder, in un sacàtt ed plastica sàtta l'aldamèr, o in dal tamaraz in mèz al fòi ed panocia. I faran fadiga a crásser, ma almeno lè i-n calen brisa. A-v dirò che st'an a sun stè dimandi indecis se gnir a Mòdna cun la caròza, perchè Erio, al noster caval, dòp la secanda rotanda al dà de stamegh, ch'a-n n-è brisa un bel vader, per quast a-i-aviva pinsèe ed cumprer �n'avtomobil e dato che mè, a-m intand ed sumèr ma brisa ed mutor a-i-ho dmandèe un cunséli a un mê amigh ed Rama che da soquant an al gh'ha �na Escort e al dis ch'la va benissim e ch'l'agh dà tanti sudisfazioun, ma al modèl a-n piasiva brisa a la Pulonia, acsè a-i-ho lasèe perder. A-m srév anch piasû gnir in ciclo per via che ormai a Modna a gh'avam piò ciclabil che strèdi, ma da quand, con un prinzepi d'infarto per via dal sforz, a sun armès a metè dal ponte ciclopedonale ch-i han fat in via Emilia Est, a gh'ho rinuncèe. E po' col biciclat a gh'è seimper al solit problema: qual ch'a-t táca ed turnèr a cà a pê.

SGORGHIGUELO: Guerda popà che s-tè vô ch'i-n t-la cóchen menga, biságna t-la matt in dla gabia chi han fat a la stazioun granda.

SANDRONE: 'Na gabia per al biciclat? Ma gnanch ed quisti! L'éra mei che la gabia i l' avéssen fata per chi li ruba. Ma l'important l'è che in �na manéra o in cl'ètra a sàmma chè.

Mudnés, préma ed tótt, lasèm mander un salut a Giorgio ch'l'è stè confermèe sendech per la secanda volta. Va bein ch'al gh'è saltè fora per al ratt ed la scoffia, ma se i Mudnés i l'han vlû ancàrra come rezdor, avrà dir che quel ed boun al-l'avrà pur fat.

PULONIA: Lasa perder Sandroun a-n girer al curtèl in dla frida! Dimandi i disen ch-l'ava vint perchè i Mudnés i eren distrat....Figuret che in cal period lè per T.V., "all'isola dei famosi", a gh'éra Lussuria in nominesion, sèt tè csa gh'interesseva ai Zemian degl' elezioun dal sendech? E po' mè a dégh ch'l'è ora ed cambier. A Mòdna i teimp i en madur per un èter sendech dànna. Più spazio alle quote rosa!! Mè ve' a-gh l'avrev in meint ónna cun pochi stori ch-l'andrev propria bein per tgnir in riga chi bê muscardein dal cunséli comunel. L'è granda come Brunetta, la gh'ha la stassa grinta, l'a-s'ciama Maria e al cugnam al fa réma cun Carafoli.....

SANDRONE: Va bein…. va bein, tès mò adesa che t-è det la tô. Ogni modo, Pulonia, qual ch'a counta, am o dànna ch'al sia, al sendech bisàgna ch'al peinsa a Mòdna come Â?na zitèe avérta all'Europa e brisa considererla come s'la gh'avéssa ancara d'intorna la mura. Sicura Zemian che in dla corsa all'Europa a-i-avàm pérs del bèli ucasioun. Nueter a fam i lavor, chi èter i si cóchen e i porten in tótt al mand. Chè a Mòdna a fam un persótt speciel, ma in gir a-s descar sól ed qual ed Perma. A fam un furmài grana d'alchères i sbafi, ma in dal mand i cgnassen sól al parmigiano reggiano. L'asê a-s l'ha cuchèe Spilambert, i turtlein Castelfranc, e al zampoun Castelnov, acsè a nuèter mudnés a s'è armes la paternitèe ed gninta.

SGORGHIGUELO: A préven esporter la panèda e i pàm còt.

SANDRONE: Ma d'altronde csa vliv pretander da �na zitê ch'la lasa scanzler al nam ed Fini, per fer post a di fast-food e a di kebab. E po'al deint a m'a-l voi caver dal tótt. 'Na volta Mòdna l'era famosa anch per la féra d'avril. In di ultem an i gh'han cambièe nam... Una signora fiera, fior di fiera, ma le seimper qualla! Mobil, trator, murtadela e zavai. Sgnor dirigeint, va bein penser al corsi di cavai, ch'l'è seimper �na tradizioun mudnésa, ma l'è ora che la nostra féra la torna ai vecchi splendori, a quand la geint la gniva da tótt' Italia per vaderla anch s'a-s paghèva al bigliatt. Mè a degh ch-la vol rilanceda! A-n vrev mai ch-la féssa la fin dal merchèe dal lonedè che ed mudnés a gh-è armes sól Piaza d'Erem.

Zemian, a-i-ho vest in dal giornel che la nostra zitè l'è ai prém post in Italia per la raccolta differenzieda. Difati i noster ministrador i-en tótt impgnèe nell'operazione recupero. I volen recuperer le ex fonderie (e dop vintiott an a srév anch ora), recuperer al Sest Campel, l'ex AMCM, Sant'Agustein e "la pèlta" per fer dvinter Mòdna, disni lor, �na zitèe dal richiamo turistico internazionale. Per adès a gh'avam sól al noster bel dòm che, anch s-l'è seimper in terapia intensiva, a-gh la chèva a purter da tótt al mand di mièra ed turesta chi vinen chè a la rizerca di noster caplavor e d'un post dove ander a spànder aqua.

SGORGHIGUELO: Popà cal problema lè l'è bele risolt. Adesa a Mòdna a gh'avam al cèso piò grand d'Italia: ...Piaza Mateoti !!!! E s'i-n se sgagen menga a sistemarla, Piaza Mazini la fa la stassa fin.

SANDRONE: Guerda che per piaza Mazini a gh'è bele tótt prount. Disègn, proget e autorizazioun: ach cala sól i sold!! I disen che per el càss ed la Comuna la srev Â?na fàta "Botta".Ma bòta o brisa bòta, chèr i mê ministrador,bisàgna ch'a catedi Â?na soluzioun.El piazi dal ceinter al volen sistemedi, e a la svelta….quant'an è ch'a v'a-l degh ! A gh'l avî pór caveda in dû e dû quater a liberer piaza 20 da chi bròtt casòt negher ch-i feven tanta bulatta…Mè quand a-i-ho vest ch-i tacheven al sgàmber a-m sun détt: " Ma ve' che Mòdna l'è adrèe ch'la prepara l'alternativa alle Botteghe Oscure ". E a proposit, a m'arcmand, s'avî da fer di bus, guardèe bein préma che satt-tèra a-n n'e-gh sia di òs o Â?na quelch tamba cun soquant parletein, che ormai a-n savam piò dove mattri,…perché lor là…i fan prest a fermer i lavor, cum'è capitèe al Novi Sad, e adìo baràca.

SANDRONE: V'è-l piasû anch a ueter al conzert fat chè in Piaza Granda in ricord ed Pavarot. La Pulonia la s'éra comòsa quand l'ha sinti la vós registreda ed Luciano dir a tôtt al mand ch-l'era orgoglios d' eser un mudnés e d'aver in dal cór la Ghirlandèina. Acsè bisàgna ch'a sàmma!! Orgoglios d'éser nê chè, fort del nostri tradizioun, e col ràis bein piantedi in Â?sta nostra tèra….. seinza tant cuncoun e indecisioun. Dio a-t bendéssa Lucianone! Té srê seimper la nostra bandéra!!! A-v dév dir ch'a m-è anch piasù dimandi la festa fata per l'inaugurazion ed Piaza 29 settembre lè da Porta Bulàgna in duv-a gh'era Â?na volta al bar Italia. Po' i Mudnés i s'én catèe tótt in Piaza Granda a balèr e cantèr cun qual chi ciameven "al principe". Mè a m'arcord chi éren famos i ragaz dal Bar Italia anch se in cal grópp lè di cuntadein a gh n'era poch. Â?Na gran bela festa, pchê che per organizerla a gh sia vlû un oriundo desgnû da Castelnov. Sicura che quî ed la toponomastica i gh'han seimper Â?na bèla fantasia.

Mudnés cum �andamia cun la viabilitèe? Adès, tra rotandi, punt, satt pàss, e bisaboghi, a girer per Mòdna a gh vol al navigatore satellitare. Tótt i dé a gh'è del nuvitê. A-m dà in fin l'idea che gli addetti al trafich invece ed durmir, a la nòt i peinsen come fer tribuler i Zemian a la mateina. Al problema gros i gh-l'han anch quî chi vinen a lavurer da fóra Mòdna, specialment da Nunantla e da Castelfranc. Per marcher al cartlein a òt or bisàgna chi partesen da cà a sê e mez. Beh ... ma è-la giósta ? A-n descuram po' del stredi strichèdi sò per fer post al ciclabil e al cantér avért in via Gobetti, che per ander da la Stazioun Picola in dal Muran, de-dlà da la ferovia, bisàgna tór un dè ed ferie.

PULONIA: Scolta Sandroun, possibil ch' a-n-gh sia menga un responsabil ed tótt ste mapèl ?

SANDRONE: Sitta Pulonia... descar pian. T'a-l sê ch'a-n va menga bein fer di nam. E po' propria ed qual lè, che quand al s'imbrega al fa di stóss ch-a tráma al palaz comunel. I disen ch-al cmanda piò lò che al sendech.

PULONIA: A-i-ho capî ... è-l cal bel umàtt ch'l'è seimper in dal giornel… qual ch'i ciamen il " George Clooney " della pianura Padana? Dio s'a-m piasrev éser la sô Elisabetta.

SANDRONE: Dagh un tai Pulonia, te-n seint ch'a sun adrê a descarer ed lavor séri? Dounca ch's'er' i-a adrê a dir? Ah sè... viabilitê e parchagg. Mè a spér che i noster ministrador i l'aven capida che i Mudnés i volen un parchagg sàtta a la Ghirlandèina. L'è inutil ch-i zerchen de strulgher degli alternativi, nelle zone, disni lor, limitrofe. A viver, l'ha da éser al noster centro storico. Guardê sól i ultem dû cinema multisala ch-i han fat: un, a la Saca dove a gh'era el graspi e cl'éter là in fanda, dal Polo Leonardo: i sran anch bê ma i-en tant descomed!

SGORGHIGUELO: Guerda popà che qual dal Villaggio Giardino a-n n'é menga un cinema, l'è la césa nova dal Redentore.

PULONIA: 'Na césa quala lè.... a-n gh'è piò religioun....

SGORGHIGUELO: E po', seimper a proposit ed parchagg, mè a degh che i vigil bisàgna chi controlen de piò i permass di invalid: secand mé agh-n-è �na mócia chi fan i scanta-caion.

SANDRONE: Intant descar a mod perchè i-n s'ciamen menga piò invalid, ma i-s' ciamen diversamente abili.

SGORGHIGUELO: Diversamente abili? Csa vol po' dir?

SANDRONE: Dio, cuma posia fer per feret capir ... vadet, tè ad esempi, té-n n'è menga un caioun, t-è un diversamente fùreb... è-t capî adesa ? A voi anch dir dô paròl sulla criminalitê. Ma stavolta menga countra le nostre forze dell'ordine, ch'i gh la màten tótta per arsaner la frida, a li voi dir a chi delinqueint chi gh'han al curag' ed ruber chi dû sold méss da �na pert da �na vcina o de straper la bursàta a �na dànna ch'la va a fer la spesa... mè a lelor, ch'i-s-la tòsen sovratótt cun i anzian, a-gh degh �' vergugnèv, boun da gnint �'!! A-n voi gnanch saver da che pèrt dal mand a desgnî o s-a sî nustràn: la vergagna la-n n'è ed nisòna raza, l'è vergagna e basta!!. A voi anch der un cunsélli a tótt i anzian: "S'i-v vinen a suner al campanein e i-v disen che i én dl'Hera o dl'Enel a-n gh'avridi menga la porta perchè i én delinqueint ch'i-én gnû per ruber. Quî ed l'Hera o quî dla lus i-n'han menga bisàgn ed gnir a cà vostra..... di sold i v'i-n ruben bele abasta in dla bulatta!! Quand a peins che per aver un poch ed tranquilitê i han infin pensê ed màtter sò le ronde, l'è un lavor ch'a-n pos ménga digerir.

PULONIA: Eh... Ma csa srala....a-n t'arcordet piò. Anca tè da zoven t'andev in zerca "della ronda del piacere che nell'oscurità...."

SANDRONE: Magari Pulonia el randi d'incô él fossen ed cal tip lè! Lasa perder dànna, ch'i-n n'én lavor per tè. Dém piotost csa gh'è-t da diregh �st'an al tô amìghi?

PULONIA: Ragazóli o sorelle d'Italia cuma i disen per televisioun, cuma stè-v? Cuma a vdî mè a sun in forma smagliante, a-i-ho fat bein a der ameint al cunséli dl'Adele, cla mê amiga vadva, ch-la g'ha anch la furtuna ed vinzer seimper a tombola. A-m sun inscréta ad un corso di ballo chi fan in polisportiva. Quand Sandroun al-l'ha imparè al m'ha dett: " chi invcéss, matéss...."ma mè al so ch'l'è cunteint d'aver in cà �na balareina. Nei balli di gruppo a-n gh'ho brisa tant ghèrb, ma nel tango argentino, quand al méster al m'ha branchèe per la vétta, a-m sun sintida un sgrisor in dla scheina come quand al mê Alessandro l'è gnû ambrós in cà la préma volta! L'è inutil ster lè a cuncuner tra al lés e al frost, bisàgna deres �na mòssa; perchè s-l'è vera qual chi disen per T.V. che la véta la s'è slungheda e ch'a-s pol ariver a zeint an, mè a-i-ho apeina tachèe la secanda gioventù

SANDRONE: Ch'a srev po' come dir la préma vciaia.....

SGORGHIGUELO: Basta ciacarer ed ròba vècia!! Descuram ed ròba moderna..... A voi saluter tótt i mê amigh ch'a gh'ho su facebook. A-gh n'ho �na mócia ch'i -m screven da tótt al mand. Sta mò da vàdder ch'l'è la volta bouna ch'a cat l'ambrósa. Sól che quand el ragazoli el guerden al mê profil, el capesen subett chi l'è mê pèder, e i-m molen a la guaza.

Ve' Popà, per al tô complean, vest che è-t fe zeintquarant'an, a-t voi fer un regal speciel: a-t voi regaler al Mòdna!!!!

Mê di sold a-gh n'ho poch, come dal rest tótt chi eter chi han tentèe ed cumprerel, ma se ad Amadei a gh'a-l pegh in treintasé rati a tasso zero, cun �na cuveda ed cunei, �na vinteina d'óv e �na sbaruzeda ed ledàm ed cal boun, secand mè, vest l'aria ch'a tira, a cumbinam. A-n srà brisa un gran chè ma almeno cun un zabaioun a la mateina e �na cazadóra a la sira i noster canarein is mantinen in forma.A voi anch saluter al mê amigh Skumachèr che, dop tant'an al s'è stufèe ed ciacarer in talian, l'ha mulèe la Ferari, e l'è turnèe a còrrer in Germania.....Ciao Schumi, grazie ed tótt! A m'arcmand quand t-è in Mercedes a-n te vultèr menga indrê, perchè da st'an il tuo passato l'avrai davanti!!! E per ultem a voi dir quel a tótt i zoven ch'i-én chè in Piaza: ragaz turnèe a descarer in dialàtt, a-n ve vergugnedi menga! Al dialàtt l'è la nostra " lingua madre" e cum-a dis al proverbi: "di mamma ce n-è una sola"!!!!

SANDRONE: Tè-m fe stravàdder!! Dém piotost,Sgurgheghel, cuma vet a scola? Cuma-t càtet cun tótt chi ragazô chi vinen d-ed via e i-n san brisa descarer l'italian?Gh'la chevet a feret capir quand é-t ciacar?

SGORGHIGUELO: A dir la veritèe a-i-ho fat un poch ed fadiga a imparer a descarer in arabo,ma adès ch'a-m sun integrèe i-m capessen benissim.

SANDRONE: Meno mèl….

PULONIA: Dai mo' Sandroun ch'l'è ora ch'andàma vers cà..... a g'ho ancàra i fat da fer. A-n gh'ho menga la colf ve' mè.

SANDRONE: La colpa l'è tô, l'è tant ch-a-t-dégh ed torla.

PULONIA: Csa vot, a-i-ho pensèe che s'aspetam ancàrra un an o dû al post ed la colf a turam la badante

SANDRONE: Ecco, quala l'a-m piasrev de piò

PULONIA: L'a-t piasrev de piò per fer po' la fin ed chi mèz umàtt che quand i gh-l'han per cà i ciapen "la scoffia" perchè, disni lor, l'amore non ha età. Ma fam un piaser, a-s srev méi che le lor i pensésen a cambières' al pannolone, eterchè.

SANDRONE: Guerda Pulonia che i vciàtt d'incô con gli aiutini i fan i miracol. Tè, per esempi, la tôt la pillola del giorno dopo?

PULONIA: Mò csa vot ch-a tóga la pilola del giorno dopo, s'a-n suced gninta al gioren préma?

SANDRONE: Dai,dai ch-a s'inaviam

SGORGHIGUELO: Bein ma Popà vot ander via seinza dir gninta al nov cmandant del "Gàfi"?

SANDRONE: L'è vera! Ma csa vot, l'è apeina arivèe e mè al cgnàss poch. I m'han détt ch'a-l desvin da �na zitè piò cina dla nostra e chè, a-s trova un poch spaesèe.... al trafich, el rotatori.... pensèe ch'a-s fa seimper purter in gir da un quelchidùn perchè a-l perd l'orientameint e a-n savrev piò turner in ufezi...

SGORGHIGUELO: A mé a-m va bein, sól ch-al faga fer meno multi che cl'èter perché, vadel sgnor cmandant, la multa l-è come al cafè: un a-t tin desdèe, ma trop i fan mel.

SANDRONE: Basta, dagh un tai ch'l'è ora ch'a tulama al distureb. Prémma però a voi saluter al noster vaschev Benito che, anch s-al pèr ancàrra un zuvnott, l'ha pensê d'ander in pensioun dop quesi 14 an ch'l'ha fat al pastor a Mòdna. Grazie Eceleinza, grazie anch a nam delle sue pecorelle che, anch se un poch smaridi e un poch latitanti, égli han seimper San Zemian in dal cor.A dam al benvenuto al sô succesor,mons.Lanfranchi, che anca lò, da boun emilian al savrà ed sicur guider cun fermazza la césa mudnésa.Boun lavor a l'auguram anch al nov prefett,Dutor Basile. Adès bisàgna propria ch'andama da boun. Arvàdres Mudnés e avidi fiducia perchè al mand a-n n'è po' acsè brótt come i giornée e la televisioun i volen feres cradder: in gir a gh'è ancara tanta breva geint che in chès ed bisàgn i-en prount a derev �na man.

L'important l'è ch'a stedi luntan dai debit, dal sesso modificato e dai mutui in banca. E come seimper tgniv stréch a la piopa ch-l'è po' cla piopa elta e sacca pianteda in dl'umbréghel ed Mòdna e ch-la s'ciama: Ghirlandèina!!!!
permalink a questo commento

[Jimi Hendrix]
29/03/2010
Grande!!
permalink a questo commento

[golosona]
29/03/2010
E la traduzione per chi non è modenese doc?emoticon
permalink a questo commento

[GROG]
29/03/2010
Dipende da quanto mi date....
permalink a questo commento

[Reginalulu]
29/03/2010
Il ricavato andrà ovviamente a GM solidaleemoticonemoticonemoticon
permalink a questo commento

[GROG]
29/03/2010
Si potrebbe organizzare una cosina così, tutte le volte che posto qualcosa in dialetto, chi vuole la traduzione offre un obolo a GM solidale e io traduco.... il mio contributo è ovviamente la traduzione.