Gustamodena.it - Trova e Gusta ristoranti a Modena e provincia
Benvenuto, serve aiuto? Clicca qui Benvenuto! Registrati oppure
Accedi attraverso il Gustanetwork

La lavagna - Modenesità

Sproloquio 2009

GROG
Scritto il 20/02/2009
da GROG
SANDRONE: Mudnes de-dzà e de-dlà da la mura s'cet come al lambrosch e generos come la nostra tèra ch'la sà ed sudor e fadiga, Zemian avilî ch'a cherdivi d'aver du sold da �na pert e che ed colp a-v si catè in buláta, zitadein importè ch'a tachè a capir al noster dialat e a magner al zampoun, Mudnes lavurador instancabil e fannulloni del pubblico impiego, sculèr col maestro unico e méster castighè dal decreto Gelmini, a-v salut tótt quant in màsa. Csa vliv ch'a-v déga... mè quand a vègn a Mòdna, chè, in sta piaza, davanti al Dom e a la Ghirlandeina, a-m pèr ed turner a nàser.... Dounca Mudnes, csa gh'è ed nov?... Gninta....? Come gninta?.... A-j-ho savù che finalment i han avért al satpasag' ed via Emilia, finî el rotatori dla Vignolese e quala dal Muran, e s'a-n fósa per cal semafor ch'a gh'è a Vazî, ch'al sérev sól per fer pasèr di pensionè visti da podésta, a-s rivarev al Muntèl in un bater d'occ. A-m sambra che adesa a Mòdna a-s gira un pò méj. Basta però ch'a-n-n'imbruchedi Trento Trieste in degl' ór ed punta, perchè alora, caro mio, a fè in teimp a tór al capuccino e la briôs in viel Muratori e arivè in fand'a Ciro Menoti ch'l'è ora dl'aperitiv. A-j-ho vest anch la nova rotatoria ed la Maserati, che con quìli ed Divisione Acqui e tótti chegli-etri 34 sparpaiedi per Mòdna, a pèr ch'a sáma turnè al teimp dal «giro giro tondo come è bello il mondo». Però gnint da dir, el giratori a Mòdna el funziounen e pò anch bein! Ma dato che mè a sun ed campagna e a cgnass al mèl dla bestia, a m'aspet che i noster ministrador, per recuperer tótt i sold ch'i han spes per fèrli, i s'inveinten �na tàsa sul giro, �na specie ed Rotopass cum'a-gh'è in autostreda. Ad ogni entreda la scatleina la s'cefla, a l'uscida eter tant, e a la fin dal mes a-s pega a secand dal nómer di gir t'è fat. Mò adesa al problema a Mòdna a-n-n'è menga girer... l'è fermeres!! Come al solit l'è seimper piò dificil catèr un post per la machina. I-v mai pruvè a zerchèr un parcàg' asvein al ceinter, quand al Novi Sad a gh'è al merchè o a zoga in cà al Modna e adesa anch al Sassol? Mè a degh ch'a-gh vol �na bela pazinzia. Anzi, Zemian, a-v dag un cunséli: in chegl-ucasion lè stè a cà vostra, almeno a-gh guadagnè in salut e sold. In salut, perchè avanzè d'imbragherev, e in di sold, perchè avanzè ed ferev rapiner dai parcometri.


SGORGHIGUELO: Comunque, popà, l'è ancara piò facil parchegèr in ceinter, che vuler cun l'Alitalia.


SANDRONE: A staràm pò a vàder. Mè l'ultma volta ch'a sun gnû a Mòdna l'è stè per al Festival dla filosofia. Prema ed tótt perchè a gh'è seimper quèl da imparer e pò perchè l'è �na manifestazioun ch'la fa descàrer ed Mòdna in tótt'Italia. A sun stè ateinti sò tótt i argomeint e a sun arivè a la conclusioun che al filosof piò togo l'è stè Diogene, ch'l'iva risolt al problema dl'energia e quàl dal mutuo per la cà: al gireva per streda cun in man un lanternein e al campeva in �na báta. A-i-ho savû ed cal brót pultéi ch'l-ha minacèe ed fer fallir al festival per via ed la lit ch'l-ha fat sturlèr la direttrice col presideint dla Fundazioun. A spér che San Chèrel al pòssa risolver la questioun perché a vrev che st'an a gnéssa un filosof mudnes a tgnir 'na confereinza chè, in piaza; l'argomeint a g'al dag mè: analisi filosofica dello stato depressivo d'un Zemian a la rizérca d'un post per la machina. Giorgio, dam ameint per piaser: zerca ed fer piò parcàg'! Possibilmeint a gratis. L'è vera ch'e-t s'è imprumes 1720 post al Novi Sad, ma dimandi i-èn bele stè acaparè, perquindi, in cal meinter ch'aspettam chi vegnen prount, bisagna te strolegh in presia quelch cos'eter.


SGORGHIGUELO: Set popà perchè di post in ceinter a gh-n'è poch? Perchè i si cóchen tótt: el machin dal comun, quìli dl'Hera, quìli dl'Usl e tótt quî coi permás specié.



PULONIA: Ma, Sandroun, s'i al dàn cun tanta facilitè al permás speciel, posia fer la dmanda anch'a mè ch'a g'ho un'ongia incarneda?



SANDRONE: Beh, mò Pulonia csa dit? Sicura Mudnes che la véta la s'è cambieda. Da la crisi a-n s'è salvè nisun! A sam in piena recessione e crescita zero! Di sold in gir a-n gh'è n'è piò! �Na volta, i Zemian, d'inveren i andeven in muntagna a fer la settimana bianca, d'istè 'na stmana al mer e in setàmber 'na stmana in crocera; adesa i stan a Mòdna a fer la settimana Estense. Per mè la colpa l'è dal 2008 ch'l'è stè un anno bisesto. St'istè a-i-avàm avù un cheld ch'l'ha schèe incosa, in autun è piuvû tant che ormai andàm tótt sat'aqua, �st'inveren tra la neva e al taramot a-n sam mai stè tranquel. A-n descurama pò dla caduta dla borsa e della crisi energetica. Cuma vliv ch'al faga al 2009 ander péz d'acsè? Avrà dir che invece d'ander in gir a spander di sold a staram a cà a guarder i noster bê monumeint anch se, déta cuma la vol déta, del nuvitè a-gh n�è pochi. Al proget architettonico ch'l'iva da cambièr la ghégna ed Mòdna l'è armes in dal fotografî di giorné, in dla testa di noster ministrador e in quala di architàt che man man chi pasèven d'ed chè i given la sua, i cambieven i proget, i tireven i sold e via chi andeven... Sgnor dla Cumuna l'è ora ch'a-v decididi: piaza Mateoti, piaza Venti e piaza Mazini el volen sistemedi, da boun e a la svelta.



SGORGHIGUELO: Popà s'i'n dit ed cal proget ch'i gh'iven ed tirer sò un mur ch'al srèva piaza Mazini?



SANDRONE: A-gh mancarev sol quala l'è! Di mur ch'i dividen la geint a n'a-m vest abasta, a gh'è bisagn ed spazi avert, d'aria pulida.


SGORGHIGUELO: Per quàl i faran un bel prè in piaza Ráma


PULONIA: Dio che bela idea!! Acsè chi camarant ch'i stan lè d'atorna i sran comed a fer l'erba per i cunéj..


SANDRONE: E a-n v'descurdedi pò ed tótt chi eter lavor, come piaza Sant'Agustein, la zona dal fonderî e anch cal bel spiaz ed l'ex Amcm. Chè, nisun a-n dis piò gninta.... A-n duvrev menga eser acsè dificil sceglier un proget cun tótt i cuncors ch'a i fat!! Insama fê qual ch'a vlî, ma fê quel! Csa-gh famia vader ai turesta chi vinen ded via, oltre al Dom, la Ghirlandeina inscartuzeda, l'Academia e al nov campanil dla Madana Pelegreina? Va bein ch'a psam fèreg fer al tour delle rotatorie, mò a-n crad chi sien dimandi interesèe.


SGORGHIGUELO: Avrà dir, popà, che se i noster ministrador in cambiaran menga la ghégna ed Mòdna, i Mudnes, in zogn, i pran cambièr la ghégna di ministrador.


SANDRONE: Tes, gabian! A-n dir del sbagianed ch'a descuram ed lavor seri....Ogni modo s'a-n sî menga ancara prount per i nov proget zerchè almeno ed-dèrev da fer per salver i monumeint vecc. Al palaz Duchel tant bel e pulî davanti, dedré al g'ha ancara al négher dal fóm dl'incendi ed Napoleoun, l'usdel ed via dal Pázz l'ha bisagn dal lifting, al zimiteri ed san Cateld al fa aqua damand un sdaz e a-n s-descurdama pò del stred ch'el volen sistemedi. A proposit del stred, a m'arcmand, an fèdi menga fer i lavor in Agast quand la geint l'è via da Mòdna, aspetè, come seimper, quand i tornen a cà dal ferie, perchè ai Zemian a-gh pies fer la fila quand i han d'ander a lavurer.


PULONIA: A proposit ed lavor da fer, a che punt sámia cun la sistemazioun dla Ghirlandeina?


SANDRONE: Mò tes va là, Pulonia, te'n-ne sintî ch'i-s-n'én acort adesa che la nostra tár la piga vers Cors Dom.. la g'ha i fundameint ch'i-n tinen piò, e préma ch'la faga la fin ed quala ed Pisa, la vol drizeda!


PULONIA: La vol drizèda?


SANDRONE: Sissignore, la vol smunteda pèz per pèz, arfat i fundameint e pò turneda a munter.


PULONIA: Beh mò han-i voja de scherzer! Préma i-s l'han vistida, adesa i-s la smounten, csa stamia dés an seinza vader la Ghirlandeina? Mò a-n'i-n descurama gnanch. N'al sani menga le lor che Mòdna seinza la Ghirlandeina l'è come un bel quèder cun sól la curnisa!!!!


SANDRONE: Et gh'è ragioun Pulonia, ma làsem ander avanti se nò a perd al fil dal discors. Zemian arcurdev che nonostante tótti el dificoltè de ste mand, nueter italian in Europa a sam considerè un grande paese. Pensè chi s'han infin paragonè a l'America. Sè, perchè meinter i Merican i-én dvintè famos per lo sbarco in Normandia, nueter Talian a sàm famos per gli sbarchi a Lampedusa..... anch se i disen che i ariv i-én calè dimandi.


SGORGHIGUELO: Calè dimandi? Mò se st'istè in Sicilia in un colp sol i én sbarchè in méll


SANDRONE: In méll? Gh'ivn-i la camisa rássa? Mudnes tachè a dir in gir che nueter a sàm bele stè liberè da Garibaldi. Grazie, mò a-n-n'avam piò bisagn, gigh pór chi polen turnèr a cà sua, adesa a sam un paes liber.


SGORGHIGUELO: Liber? Al ciamet un paes liber tè? Sta mò a seinter: In machina i-t controlen la velocitè, a tevla bisagna ander a aqua, s'te gir a pé i-t ripranden cun la videocamera, al telefon i san semper cun chi ed descàr, la ciamet libertè tè quasta chè?



PULONIA: Oh zuvnot sta bein chelem, an! Csa vot saver tè ed la véta, ch'a t'ho tirè via ier la baioca da l'umbreghel? N'e-t menga capî ch'i al fan per la nostra sicuraza. Lasa ch'i-m'ascolten mè al telefon, al masim i sintran �na sbraghireda col mê amighi e se ueter zoven, invece, andéssi piò pian in machina, a tuléssi meno pultéj, a gnéssi a let préma la sira, e se in gir a-g fóssa meno imberiagoz e delinqueint, a-n-ghe srév brisa bisagn ed tótti st'el diavolerî.



SANDRONE: Eh, l'è propia acsè, ma, vádet, bisagna che i rezdor ed Ráma e anch i noster, i-s daghen �na regoleda: al trop al stropia. �Na volta la geint la se stresseva a lavurer, adesa la se stressa quand la vin fora. E pò guardames bein d'intorna: la radio e la television el van tant adré se al pan o la verdura i aumenten ed soquant centesem e pò nisun dis gninta se a la móta a-t riva a cà 'na multa, ch'a-t manda in crisi la famia. Mè a degh ch'a gh'è quel ch'a-n va menga. Sgnor ministrador, al cgnusiv cal dét mudnes. «Péla la gaza, ma a-n ferla zighèr?» E dato che l'an pasè a sî rivè al traguerd del 100.000 multi, st'an a-n-gh'è menga bisagn ch-a v'impgnedi per bater al record!!

SGORGHIGUELO: Mè el multi a li pègh vluntéra, perchè a g'ho degli amighi vigilàssi ch' i-én di fat pèz ed ragaza


SANDRONE: Ecco t'è det bein, Sgurgheghel, di pèz ed ragaza, in quelch ches a pèr che da ona i-g n'aven fat dô.


PULONIA: ....A c-sàm..... Pusibil che quand a descurî ed dann a la mitidi tótt in réder? Mè invece a sun istizida, e pò anch dimandi, per via ed tótta �sta delinqueinza ch-a gh'è in gir: stupri, boti da oreb e violeinzi d'ogni gener .....Beh mò in du-a sàmia rivèe! Zert'am i-én péz del besti! Sgnor Prefet, da danna a danna, la faga in manera ed fereg paghèr al fìo a l'è lor 'na volta per tótti!! Mè vèh a-gh l'arev la cura...Bisàgna deregh un taj!!! A vàder s'a-g pàssa la voja ed gnir a cà nostra a fer i sô comed


SANDRONE: Breva Pulonia, acsè a vol dét!! L'è propia vera che in di ultem mes la criminalité l'è turneda a cràsser e nisun è piò tranquél gnanch in cà sô. Comunque, Mudnes, tgnam bota!! Stàm unî countra la delinqueinza e a vedrî che se Giorgio a-g-la cavarà a fer rivèr i rinforz chi s'han imprumés el cosi egl'andran méj!! Chèlmet mò Pulonia, chèlmet, t'al sè ch'e-t gh-è l'angina pecoris, a-n vrev menga ch'a-t gnés un tarabacioun.... Stet un po' méj? Posia ander avanti? Dounca, Mudnes, bisàgna ch'a-v déga ch'a-j-ho vest al nov monumeint ai vigil dal fog a lang a la Furmézna. Oh i han fat propria un gran bel lavor. Anch s'a-n sun menga tànder ed picaia a l'inaugurazioun a m'era comos. L'era ora che un quelchidun al pensésa a �na statua a ricord ed tótt chi brev ragaz che cun l'aqua e al fog i res'cen la vétta tótt i dè per nueter. Brèv a chi avù l'idea e bravo a chi l'ha fat.


SGORGHIGUELO: Popà adesa farani anch un monumeint ai vigil urban?


SANDRONE: A-s capéss. I al faran cun la divisa, cunt tant ed bràta, manganèl, spray, librat per al multi e cun la ghégna ed branz. I al sistemaran in mez a la rotatoria ed via Galilei e per a-n perder n'ucasion al post di occ i-g mitran du fotored.


SGORGHIGUELO: Mò è vera che in ogni rotatoria i-g mitran �na scultura, un monumeint, insama un riferimeint all'architettura moderna come cal caval cun la caroza ch'a gh'è in fanda a via Contrada?


SANDRONE: Sicura. Mè per esempi, al Servizio Tutela del Patrimonio Naturale ch-a gh'avam a Mòdna, a g'ho sugerî che dáp al gràp d'óva ed la Vignolese, a ghe vliva �na rotanda cun un pistoun. Bein i m'han dè ameint, al pistoun i a-l mitran propia in dla giratoria ed la Maserati.


PULONIA: Guerda t'é capî mèl. Quàl chi mitran lè a-n n'è menga al pistoun ch'e-t peins tè, l'è un péz d'un mutor. Sandroun,adèsa possia ander avanti a descarer mè? Ragazoli cum'andamia? Mè a sun in piena forma, a-j-ho bein fat bein a der ameint al mè amighi dla tombola', ch'el m'han cunsigliè d'ander segh a ginnastica «Al corso benessere» organizè dal Comun dal Bosch ed Sáta. A gh'è tótti quìli ed la mè taja 1-2-3 op 1-2-3 op, i-s fan fer di muvimeint cun di nam furaster mò el mosi egli-én seimper quìli: 1-2-3 op 1-2-3 op. D'etra pert a capirî, bisàgna pòr ch'a drova un po' ed tótti al mê energî..... al fa prest Sandroun, lò a la sira: un bicer ed lambrosch e �na partida a trisèt l'è bele cunteint..... e me invece 1-2-3 op 1-2-3 op. A-m sun passeda al teimp anch a lavurer coi fer in cal fradi siri ch'a-j-avam pasè. A-m sun fata'na lisus in mohair rosa solferino punt a spiga coi arversein dû dret e quater arvers. Mè, vujeda in cla lana acsè mulseina, a-m pariva d'eser un piumein da zepria...... Saviv ch'sa-l m'ha det Sandroun? Ch'a pariva un missèl!!! Ragazoli, cum'i-v pasèe l'ultem dè dl'an? Mè a g-l'ho cavèda ander al veglioun dla polisportiva, perchè Sandroun a-l m'iva dê ameint e l'iva prenotè i post per feragast. Per a-n-g'ander in lungo, come l'an pasè, a-m sun fata �na redingot scozesa zala e blò con el pistagn e i pulsein rosso magenta, che st'an i m'han dét ch'l'è ed moda. Mè, per a-n ster dedrè da chegl'etri, a-m sun vistida in scozés e anch se i quadertoun i-n m'aiuten brisa tant in dal scaváz a-m sembreva ed fer la mê figura, ma cl'invidiosa dla Cesira, ch'l'è seimper lè ch'l'a tin banc, la fa: de sò et andeda a destaner la quérta dal caval?


SGORGHIGUELO: Dai, mama, ch'a voj dir anch'a mè la mia ai sportiv mudnes. Chèr i mê amig tifos , chè a l'ambra dla «paladina» a-m pèr che tótt a vaga a ramengo. Al Mòdna al s-è imbatû in un Tzunami. I canarein i-én acsè lofi che l'erba dal Braia l'a-s vergagna a feres vàder, come al presideint Amadei che, visto l'aria da funerel ch'a tirèva, l'iva mulè la baraca in man a Giblein che lò, de sti lavor a-s n'intand. Intant l'ha pensè ed fer bendir i spogliatoi ... a speram che ai canarein a n'egh sia brisa bisàgn ed deregh i oli sant....Mò al Mòdna a-n n'è menga l'unic magoun ch'a-gh'avam nueter sportiv zemian. La Ferari cun Massa l'è steda campioun dal mand per sól mez minut, e in dal ciclismo Riccò l'ha fat come Tanan, ch'al mesdeva la puleinta coi dî e pò al giva: «La brusa, la brusa!!» Fortuna che �na quelch sodisfazioun a-s l'ha deda al patinag' coi fratelli Gasperini che i en dvintè campioun dal mand!!! E a la «Corrimodena» che st'an, per via ch'a gh'era al sól e mez chilo ed turtlein ed premi a testa, i gh'eren in 6000.


SANDRONE: Adesa, mudnes, bisagna ch'andama, perchè a tàca a fer sira e, ch'a-n sam a cà e tótt, l'è bele ora ed guerner la stala. Mè per al mê besti a sun come un sendec per i sô zitadein, a dev penser ed deregh da magner, ferli ster bein e protezerli. Lor, in cambi, i-m dan fiducia e afèt. L'unica difereinza tra mè e un sendec l'è che mè a-n-n'ho menga bisàgn ch'i-m daghen al vot. A vój anch ch'a-m lasedi saluter un mê amig: al diretor regionel Gabriele Golineli ch'l'é andè in pensioun dap 37 an di onorato lavoro chè da nueter, come cmandant di vigil dal fog . Un caloros benvenuto al generel ed corp d'Armèda Roberto Bernardini, cmandant dl'Academia, al questor Margherito, al nov cmandant di carabiner colonel Iannizzotto e al profesor Tomasi nov retor dl'Universitè. A-m vój pò anch congratuler cun i comerciant dal ceinter che st'an finalmeint i han fat del luminari dégni ed �na zitè come la nostra: bravi. Per ultem Zemian, vest ch'l'é scupieda la mania ed tinter la fortuna, a-v dagh mè un nomer dal lôt da zugher sác sò tótt el rodi.... al 50, ch'l'è al post chi s'han dè in clasifica per la qualitè dla véta a Mòdna. I han scrét ch'a sam in caduta libera, mò vueter a-n ve preocupedi, Giorgio al m'ha imprumes ch'a-s tirarà sò el mandghi per fer turner Mòdna agli splendori d'un tempo. Speram ch'i-n sien menga promési da mariner vest che lò l' ha fat al suldè in fanteria. Arvàdres Zemian, a m'arcmand stè in salut e s'a sî sól bghî o d-melavoja invece d'ander a la mutua fev visiter da Brunetta, che lo al 'n-ha bèle argiulî 'na mócia seinza pagher al tichet. E s'a pasèe da cà nostra gnî deinter; nueter inzéma al punt a-n g'avam menga al «city pass». A-v dam un bicer ed puntaloun ch'al cheva la sê e a-n gh'ha brisa alcol acsè a risparmiè i punt in dla pateint... Sò col morel, a vedrî che un de sti an la nostra bela tàrra i- s la tornen a fer vàder, e a-n ve preocupedi per i voster sold.... el banch el tinen ancara bòta! E arcurdev seimper ed tgnirev strech a la piopa, ch'l'è pò cla piopa elta e sáca, pianteda in dl'umbreghel ed Mòdna e ch'la-s-ciama Ghirlandeina!!!!